Η ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΝΑ ΠΩ "ΟΧΙ" ΚΑΙ ΝΑ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΩ



Η δυσκολία να πω "όχι" και να διεκδικήσω

   Πόσες φορές καταλήγεις να θυμώνεις γιατί δεν έκανες ή δεν είπες αυτό που ήθελες; Πόσες φορές βρίσκεις τον εαυτό σου να πιέζεται να κάνει αυτό που του ζητούν οι άλλοι, απλώς επειδή δε μπόρεσες να το αρνηθείς, να λες “ναι” ενώ είναι “όχι”; Πόσες φορές λες “δεν πειράζει” ενώ από μέσα σου βρίζεις, σκύβεις το κεφάλι ενώ στην πραγματικότητα έχεις τόσα να πεις; Και τελικά άραγε καταλήγεις να είσαι ευτυχισμένος με αυτό; 

  Θυμάσαι πάντα τον εαυτό σου να υποκύπτει στις επιθυμίες των άλλων και να μη θέλει να τους στεναχωρήσει; Δε θέλεις να δυσαρεστείς ποτέ κανέναν; Θυμάσαι πάντα οι ανάγκες των άλλων να έχουν προτεραιότητα σε σχέση με τις δικές σου; Άραγε τελικά, αυτό πώς σε κάνει να νιώθεις; Έχεις αναρωτηθεί; 
       Και τι θα γίνει λοιπόν αν αρνηθείς; Μήπως μεγάλωσες μαθαίνοντας ότι δεν πρέπει να στεναχωρείς ποτέ τους άλλους; Και τελικά μήπως η δική τους δυσκολία να διαχειριστούν το δικο σου “όχι” έμαθες να γίνεται δική σου ευθύνη; Διχάζεσαι ανάμεσα σε αυτό που “πρέπει” να κάνεις για τους άλλους και σε αυτο που “θέλεις” να κάνεις για τον εαυτό σου; Και τελικά η ζυγαριά γέρνει πάντα εις βάρος σου;
      Αν η απάντηση σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα είναι θετική, τότε σίγουρα έχεις δυσκολία στο να βάζεις όρια. Δίνεις πολύ περισσότερο από τον εαυτό σου από ότι χρειάζεται και είναι ώρα να πάρεις τη ζωή σου στα χέρια σου και να διεκδικήσεις. Θυμός, οργή, παράπονα, γκρίνια, αίσθημα απειλής και ασφυξίας, θυματοποίηση είναι σημάδια έλλειψης ορίων. 

         Πως θα βάλεις λοιπόν τα όριά σου και πως θα διεκδικήσεις τα δικά σου "θέλω";

      Η "διεκδικητικότητα" ορίζεται ως μια συμπεριφορά που προάγει την ισοτιμία στις ανθρώπινες σχέσεις και τη δυνατότητα κάθε προσώπου να υπερασπίζεται τα συμφέροντά του και να εκφράζει τα συναισθήματά και τις απόψεις του στους άλλους, χωρίς υπερβολικό άγχος (Παπακώστας, 1994). Χαρακτηρίζεται ως συμπεριφορά “μέσης οδού” και αντιδιαστέλλεται τόσο από την παθητικότητα, όσο και από την επιθετικότητα, δίνοντας έμφαση στη σαφήνεια των μηνυμάτων και τον αμοιβαίο σεβασμό όλων των προσώπων (Duckworth, 2003). 
Στην επιθετική συμπεριφορά, ενώ ένα πρόσωπο εκφράζει τις απόψεις του και τα συναισθήματά του, δε σέβεται τα δικαιώματα των άλλων προσώπων και επιθυμεί να επιβάλλει τη γνώμη του εις βάρος τους.
Στην παθητική συμπεριφορά, ένα πρόσωπο δε ζητά την ικανοποίηση των αιτημάτων του, αναστέλλει τη συναισθηματική του έκφραση, είναι υποχωρητικό σε απαιτήσεις (πολλές φορές παράλογες) των άλλων και καταλήγει να νιώθει πληγωμένο, συναισθηματικά ευαίσθητο και θυμωμένο (Alberti&Emmons, 2002- Καλπάκογλου, 1998). 
       Ως πρώτο βήμα ανάπτυξης της διεκδικητικότητας, είναι σημαντικό να ξέρεις ότι έχεις κάποια δικαιώματα:
    ØΔεν είσαι υποχρεωμένος να πεις «ναι» επειδή κάποιος σου ζητάει κάτι. Το να πεις «όχι» σε κάποιον δε σε κάνει αυτόματα εγωιστή.
    ØΔεν υπάρχει κανένας «νόμος» που λέει ότι οι γνώμες των άλλων ισχύουν περισσότερο             από τη δική σου.
    ØΑν είπες «όχι» σε κάποιον και θύμωσε, αυτό δε σημαίνει ότι θα έπρεπε να έχεις πει                 «ναι».
    ØΈχεις το δικαίωμα να είσαι διεκδικητικός ακόμα και αν αυτό δεν αρέσει στους άλλους.
    ØΜπορεί να αισθάνεσαι καλά ακόμα και αν κάποιος είναι ενοχλημένος μαζί σου.
    ØΗ διεκδίκηση μικρών πραγμάτων μπορεί να είναι το ίδιο σημαντική όσο των μεγάλων.
    ØΈχεις το δικαίωμα να διαφωνείς με τους άλλους όσο έντονα και αν επιμένουν στις                    απόψεις τους.
    ØΕπειδή μπορεί να είχες συμφωνήσει να κάνεις κάτι, δε σημαίνει ότι δεν έχεις το                       δικαίωμα να αλλάξεις γνώμη και να μην το κάνεις.
    ØΈχεις το δικαίωμα να πεις στους άλλους ότι η συμπεριφορά τους σε ενοχλεί και να                    προτείνεις εναλλακτικές συμπεριφορές.
    ØΑν αρνηθείς κάτι σε κάποιον (φίλο) αυτό δε σημαίνει ότι θα είναι για πάντα                                δυσαρεστημένος.
    ØΜπορεί να δυσαρεστηθούν μαζί σου αν δεν κάνεις αυτά που θέλουν άνθρωποι που σε                ενδιαφέρουν, όμως αυτό δεν είναι καταστροφή.
       
       Ως δεύτερο βήμα μπορείς να ακολουθήσεις κάποιες συμβουλές για επικοινωνία με διεκδικητικό τρόπο.
       ØΧρησιμοποίησε δηλώσεις πρώτου προσώπου (“εγώ”)
Να είσαι σαφής και ευθύς και να θυμάσαι ότι εκφράζεις την προσωπική σου άποψη και όχι μια αναντίρρητη αλήθεια. Αυτή η διάκριση μπορεί να γίνει με τη χρήση εκφράσεων όπως π.χ. “Κατά την άποψή μου” “η γνώμη μου είναι”. Με τον τρόπο αυτό δίνεται η εικόνα σου για όσα συμβαίνουν χωρίς να υποχρεώνεις τον συνομιλητή να υιοθετεί τη δική σου εκδοχή (Γιαννουλέας, 2001).
       ØΠερίγραψε πως σε κάνει να νιώθεις η συμπεριφορά κάποιου άλλου
Αυτό γνωστοποιεί στους άλλους τις συνέπειες των πράξεών τους.
       ØΗ αποφυγή φράσεων επιβολής
Φράσεις όπως “θα έπρεπε να...”  ή “είχες την υποχρέωση να..” καλό είναι να αποφεύγονται γιατί δηλώνουν επικριτική διάθεση προς τους άλλους και συντελούν στην πρόκληση ενοχών, που μπορεί να οδηγήσουν στον θυμό και την επιθετικότητα των συνομιλητών. Αντικατέστησε το “πρέπει” με το “θέλω”.
      ØΕπανάλαβε την επιθυμία σου 
Αυτό συνεπάγεται σκέψη του τι θέλεις, προετοιμασία του τι θα μπορούσες να πεις και στη συνέχεια να το επαναλάβεις όπως απαιτείται. Ακόμη και αν ο άλλος επιμένει να φέρνει νέα επιχειρήματα για να αντιταχθεί, εστίασε στο ποιά είναι η δική σου ανάγκη και επιθυμία τη δεδομένη στιγμή. 

       Σίγουρα η δυσκολία να διεκδικήσεις και να βάλεις τα δικά σου όρια δεν προέκυψε ξαφνικά, ούτε είσαι “ανόητος” που δε μπορείς να το καταφέρεις. Οι απαντήσεις βρίσκονται στο παρελθόν σου, στις εμπειρίες και στα βιώματά σου. Αξίζει να τα κατανοήσεις. 


Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια